काठमाडौँ— नेपाल राष्ट्र बैंकले चुच्चे नक्सा अंकित नयाँ १०० रूपैयाँको नोट बिहीबारदेखि प्रचलनमा ल्याएपछि भारतीय मिडियामा तीव्र प्रतिक्रियासहित ‘नक्सा विवाद’ पुनः भड्किएको छ। नेपालले जारी गरेको नयाँ नोटमा कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा समेटिएको उल्लेख गर्दै भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले एकपछि अर्को कडा सामग्री प्रकाशित गरेका छन्।

भारतको प्रमुख टेलिभिजन आजतकले ‘भारतको विरोधका बाबजुद पनि नेपालले विवादित नक्सा नयाँ नोटमा छाप्यो’ भन्दै आरोप लगाएको छ। हिन्दुस्तान टाइम्सले नेपालले आफ्नो नोटमा ‘भारतीय भूभाग समावेश गरेको’ भन्दै प्रश्न उठाएको छ। नवभारत टाइम्स, दैनिक भास्कर, जागरण, न्युज एट्टिन, एबीपी न्युज, एनडीटीभी, जीन्युजलगायत लगभग सबै प्रमुख भारतीय मिडियाले नेपालप्रति आक्रामक टिप्पणी गर्दै ‘भारतको भूभागलाई नोटमा देखाइएको’ आरोप लगाएका छन्।

दैनिक भास्करले भारत सरकारलाई उद्धृत गर्दै लेखेको छ— ‘नेपालले नोटमा नक्सा छाप्दैमा वास्तविकता बदलिँदैन।’ न्युज एट्टिनले नेपालले ‘भारतलाई उक्साउने काम’ गरेको दाबीसमेत गरेको छ। पन्जाब केशरीले नेपालले जारी गरेको नयाँ नोटले ‘नयाँ विवाद जन्माएको’ शीर्षकसहित रिपोर्ट प्रकाशित गरेको छ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले भने नयाँ नोट साविककै आकार र रङमै रहेको स्पष्ट पार्दै यसमा भएका सुरक्षा विशेषता, छपाइ विवरण र चुच्चे नक्सा अघिल्लो निर्णयअनुसार नै रहेको जनाएको छ। नोटको अग्रभागमा बायाँतर्फ सगरमाथाको चित्र, दायाँतर्फ लालीगुराँसको पानीछाप र मध्यभागमा नेपालको अधिकृत नक्सा छापिएको छ।

मध्यभागमा अशोक स्तम्भ र ‘ लुम्बिनीः द वर्थ प्लेस अफ लर्ड बुद्ध’ लेखिएको छ, जससँगै दृष्टिविहीन व्यक्तिले छामेर चिन्ने कालो बिन्दु राखिएको छ। बायाँपट्टि सिल्भर मेटालिकमा मायादेवीको आकृति अंकित छ।

सुरक्षाका दृष्टिले नोटमा २ मिमी चौडाइको रंग परिवर्तन हुने धागो राखिएको छ, जसलाई सिधा हेर्दा रातो र ढल्काएर हेर्दा हरियो देखिन्छ। यसमा तत्कालीन गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको हस्ताक्षर छ। पछाडिको भागमा एक सिंगे गैँडाको माउ–बाछाको चित्र, अंग्रेजीमा ‘रुपिज हण्ड्रेड’ र नोटको सिरिज नम्बर २०२४ एडी उल्लेख गरिएको छ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार नयाँ नोटको संकेत नम्बर क२० ०००००१ देखि घ४० ९९९९९९ सम्मको श्रृंखला बजारमा पठाइएको छ। यतिबेला २०७६ सालमा घोषणा गरिए पनि चलनचल्तीमा नआएको ओ१८ ०००००१देखि क१९ ०३४५०० सम्मको नोट मात्रै विगतमा वितरण गरिएको थियो।