काठमाडौँ — नेपाली चलचित्र उद्योगका प्रख्यात निर्देशक निश्चल बस्नेत अहिले राजनीतिक र सामाजिक विवादको केन्द्रबिन्दुमा छन्। भदौ २४ को जेनजी आन्दोलनका क्रममा संसद भवन र सिंहदरबारसहितका भौतिक संरचना जलाएको भिडिओ र फोटो सार्वजनिक भएपछि उनी सामाजिक सञ्जालमा आलोचना र बहिष्कारको लक्ष्य बनेका छन्।

भिडिओमा बस्नेत संसद भवन आगलागीको समयमा अगाडि उभिएका देखिन्छन् र आन्दोलनको सफलतालाई ‘नयाँ युगको सुरूआत’ भनेका कारण उनका विरुद्ध प्रतिक्रियाहरू व्यापक रूपमा फैलिएका छन्। सामाजिक सञ्जालमा आएका प्रतिक्रियाहरूले उनलाई ‘कलाकारको नाममा कलंक’ र ‘देशद्रोही’ भन्दै तीव्र आलोचना गरेका छन्। केहीले भने, ‘देशको सम्पत्ति जलेर रमाउने कलाकार नेपाली नागरिक हुनसक्छन् तर देशभक्त होइन।’ अर्काले भने, ‘कलाकार भएर राजनीतिक उक्साहटमा लाग्नु स्वीकार्य छैन। यसले चलचित्रको सामाजिक जिम्मेवारीलाई नै धक्का दिएको छ।’

धेरै आलोचकहरू निश्चल बस्नेतले हिंसात्मक भिडलाई प्रेरित गर्ने भूमिकामा रहेको भन्दै उनीमाथि प्रश्न उठाएका छन्। तर निश्चलले सामाजिक सञ्जालमा स्पष्ट प्रतिक्रिया दिएका छन्। उनले लेखेका छन्, ‘प्रमाण खोज्दा म ढुंगा हान्दै थिएँ कि रोक्दै थिएँ भन्ने स्पष्ट हुन्छ। त्यसैले कृपया ममाथि छानबिन गर्न आग्रह गर्दछु।’

उनले आफ्नो उपस्थितिलाई आन्दोलनमा सहभागी हुनु मात्र भनेर स्पष्ट पारेका छन् र व्यक्तिगत रूपमा कुनै हिंसा वा आगजनीमा संलग्न नभएको दाबी गरेका छन्। भिडियो विवादपछि निश्चल सहित विजय बराल, सुजित बिडारी, विपिन कार्की, शान बस्न्यात, दिव्यदेव पन्त, कालीप्रसाद बाँस्कोटा, ऋचा शर्मा, कर्म लगायतका कलाकारहरूले प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीसँग भेटेर सामाजिक प्रभाव र जिम्मेवारीको महत्व औंल्याएका छन्।

प्रधानमन्त्रीले दुष्प्रचार विरुद्ध योगदान दिन आग्रह गरे भने कलाकारहरूले गलत सूचना र प्रोपागान्डाबाट नडराई आफ्नो जिम्मेवारीअनुसार अघि बढ्ने प्रतिबद्धता दोहोर्याए। विश्लेषकहरू भन्छन्, ‘जलिरहेको संसद भवन अगाडि उभिएर धन्यवाद भन्ने कुरा भिडियोमा स्पष्ट छ, तर समाजमा फैलिएको भ्रम र आरोपलाई उनले साहसपूर्वक अस्वीकार गरेका छन्।

निश्चल बस्नेतको जवाफले व्यक्तिगत जिम्मेवारी र सामाजिक भूमिका बीचको जटिलतालाई उजागर गर्छ।’ उनका समर्थकहरूले उनलाई ‘क्रान्तिकारी कलाकार’ भन्दै प्रशंसा गरे भने आलोचकहरूले ‘देशद्रोही’ र ‘कलाकारको नाममा कलंक’ भन्दै नकारात्मक प्रतिक्रिया दिएका छन्।

यस घटनाले नेपाली समाजमा कलाकारको राजनीतिक जिम्मेवारी, सामाजिक चेतना र राष्ट्रिय सम्पत्तिप्रति संवेदनशीलतालाई प्रश्नको घेरामा उभ्याएको छ। चलचित्र निर्माण केवल मनोरञ्जनको माध्यम नभएर सांस्कृतिक र सामाजिक प्रभावको स्रोत पनि भएकाले कलाकार र नागरिकको जिम्मेवारीबीच सन्तुलन अत्यन्त संवेदनशील छ।

निश्चल बस्नेतको कदमले यो सन्तुलनमा ठुलो प्रश्न खडा गरेको देखिन्छ। सार्वजनिक बहिष्कार र तीव्र आलोचनाले बस्नेतको अगाडि नयाँ चुनौती खडा भएको छ। आगामी दिनमा उनका कदम र प्रतिक्रियाले समाजमा उनको स्थान र प्रतिष्ठामा निर्णायक भूमिका खेल्नेछन्। विवादको केन्द्रमा रहे पनि उनले दिएको जवाफले व्यक्तिगत दायित्व र सामाजिक भूमिका बीचको जटिलता स्पष्ट गरेको छ, र कलाकारले सामाजिक प्रभावको सही प्रयोग गर्नुपर्ने आवश्यकतालाई पुनः स्मरण गराएको छ।