काठमाण्डौं– नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका पठाउने धन्दामा संलग्न रहेको आरोप लागेका बेचन झा पक्राउ पर्दा राजनीतिक वृत्तमा ठुलै पराकम्प जाने आँकलन थियो।

झासँग कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाकी पत्नि एवम् सांसद आरजु राणा तथा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीका स्वकीय सचिव राजेश बज्राचार्यको नाम जोडेर हल्ला हुँदै आएकाले पनि उनको गिरफ्तारीले कस्तो हलचल ल्याउने हो ? भनेर चासो राख्ने धेरै थिए।

चैत, २०७९ मा भुटानी शरणार्थी प्रकरण सार्वजनिक भएपछि पर्साको वीरगञ्ज महानगरपलिका–७ भई काठमाडौं–३२ मा बस्दै आएका झा एकाएक गायब भएका थिए। उनी दिल्ली पुगेको सूचना थियो, तर भारतीय प्रहरीले असहयोग गर्दा पक्राउ गर्न सकिएको थिएन।

दिल्लीस्थित आफ्नै छोरीको फ्ल्याटमा बस्दै आएका झा करिब २ वर्षपछि पक्राउ परे। झालाई १५ असारमा पक्राउ (प्रहरीको विज्ञप्तिअनुसार) गरियो। तर, उच्च प्रहरी स्रोतका अनुसार झा १३ असारमै दिल्लीमा पक्राउ परेका हुन। दिल्लीमै बयान गराएको थियो। नेपाल ल्याउँदा बाटोमासमेत दबाब दिँदै आरजु राणा र आईजीपी बसन्तबहादुर कुँवरको नाम लिन धम्क्याईएको थियो। झाले नाम लिए दुवैलाई पक्राउ गर्ने योजना बनेको थियो। तर, त्यसको स्वतन्त्र पुष्टि भने हुन सकेको छैन।

१५ असारमा पश्चिम नाकाबाट काठमाडौं छिराईएका झालाई काठमाडौंसम्म पनि गोप्य रूपमा ल्याइएको थियो। तर, झालाई प्रहरीको कुन कार्यालय वा युनिटले पक्राउ ग¥यो भन्नेसमेत अहिलेसम्म खुलेको छैन।

एउटा स्रोतले झालाई प्रहरीको विशेष ब्युरोको टोलीले पक्राउ गरेको जनाएको छ। विशेष ब्युरो प्रहरी महानिरीक्षकको सिधा निर्देशनमा चल्ने युनिट हो। यो युनिटले झा पक्राउका विषयमा प्रहरी महानिरीक्षक कुँवरलाई रिपोर्टिङ नै नगरेको खुलेको छ।

अर्को स्रोतले झा पक्राउमा विशेष ब्युरोको अग्रसरता भएपनि अरु नै युनिट परिचालन गरेर पक्राउ गरिएको जनाएको छ। झा पक्राउ पर्दा महानिरीक्षक (आईजीपी) प्रहरीको अन्तर्राष्ट्रिय अपराध संगठन इन्टरपोलको कार्यक्रममा भाग लिन अमेरिका पुगेका थिए।

११ असारमा अमेरिका उडेको आईजीपी कुँवरसहितको टोली १८ असारमा मात्रै नेपाल फर्किएको हो। निमित्त आईजीपीको जिम्मेवारीमा उपत्यका प्रहरी कार्यालयका प्रमुख अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) दिपक थापा थिए। झा पक्राउको विषय निमित्त आईजीपी थापालाईसमेत जानकारीमा थिए। नत अमेरिकामा रहेका आईजीपी कुँवरलाई रिपोर्टिङ गरिएको थियो।

सरकारको नेतृत्वमा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल थिए। दाहाल पनि यो विषयमा अन्यौल थिए। उनले झाको पक्राउबारे चासो राख्दै त्यसको जानकारीका लागि निमित्त आईजीपी थापालाई बालुवाटार डाके। थापाले झा पक्राउबारे सामान्य जानकारीबाहेक थप कुनै पनि रिपोर्ट नभएको वताए।

उनले त कुन न्युनिटले कसरी झालाई पक्राउ गरेको समेत जानकारी नभएको जवाफ दिएका थिए। यसरी चेन अफ कमाण्डभन्दा वाहिर गएर झालाई पक्राउ गरिएको, प्रधानमन्त्री÷आईजीपी÷निमित्त आईजीपीलाई गुमराहामा राखेको तथा गोप्य रुपमा पक्राउ, बयान तथा अनावश्यक दबाब दिएको विषयले अहिले प्रहरीभित्र हलचलको अवस्था छ।

स्रोतका अनुसार त्यो योजनाको मुख्य योजनाकार तत्कालीन गृह मन्त्रालय रहेको एक प्रहरी अधिकारी दाबी गर्छन। यो सवै घट्नाको जानकारी तत्कालिन गृहमन्त्री रवि लामिछाने थिए। उनले आफूमाथि लागेको सहकारीको आरोप निस्तेज पार्न झालाई हतियारको रूपमा प्रयोग गर्ने कोसिस गरेको स्रोतको भनाई छ।

आईजीपी कुँवरलाई त्यही बयानकाण्डमा पारेर बरखास्त गर्ने र बफादार बनेका श्यामलाल ज्ञवालीलाई आईजीपी बनाएर सहकारी प्रकरण सिद्याउने तथा भुटानी शरणार्थी प्रकरण, सुन काण्ड, बाँसवारी छलाजुत्तालगायतका प्रकरणमा धेरैलाई ठेगान लगाउने योजना अनुसार यो प्रकरण आएको वताईन्छ। यो योजनामा प्रहरीका पूर्वउच्चअधिकारीहरू समेत संलग्न रहेको आशंका छ। उनीहरूले कुँवरलाई आईजीपीबाट हटाएर एआईजी ज्ञवालीलाई बनाउन केही समयदेखि नै लागेको केही प्रहरी अधिकारीले बताउँदै आएका छन्।

तर, अस्त्र उल्टो लाग्यो। त्यो योजना सफल हुन नपाउँदै सरकार ढल्यो। विशेष ब्युरोको नेतृत्वबाट डीआईजी मनोज केसीलाई हटाएको गृह मन्त्रायले एआईजी श्यामलाल ज्ञवालीलाई पनि सीआबीको प्रमुखबाट हटायो।

उनीहरू दुवैजना भुटानी शरणार्थी प्रकरणको सुरुवाती अनुसन्धान अधिकारी हुन्। त्यतिबेला ज्ञवाली उपत्यका प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीका प्रमुख थिए भने केसी उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयको प्रमुख थिए। ज्ञवालीकै निर्देशनमा केसीले नक्कली भुटानी प्रकरणका आरोपीलाई पक्राउ गर्न थालेका थिए।

त्यति बेला पूर्वगृहमन्त्री बालकृष्ण खाँण पक्राउ गर्दा पनि आईजीपी कुँवरलाई जानकारी दिईएको थिएन। झा पक्राउमा त्यही नीति अख्तियार गरिएको देखिएको छ। खास गरी नेता र प्रहरीको नेतृत्वलाई फसाउने गरी चेन अफ कमाण्डभन्दा वाहिर गएर गतिविधि गरेको विषयमा ज्ञवाली छानविनमा परेका छन्।

एआइजी टेकप्रसाद राई नेतृत्वको समितिले यस वाहेक पनि आर्थिक प्रभावमा परेर काम गरेकोदेखि अमेरिकी ग्रीनकार्ड तथा नागरिकतासम्बन्धी उजुरीमासमेत छानविन गरिरहेको जनाईएको छ।

यो पनि,

• घर जाने बेलामा एआईजी ज्ञवालीमाथि आपत, कारवाहीमा पर्ने निश्चित
• आरजुलाई पक्राउ गर्न खोज्दा ज्ञवालीबाट यसरी खोसियो सीआईबी प्रमुखको जिम्मेवारी
• सुन तस्करी प्रकरणमा जीवन चलाउनेविरुद्ध अनुसन्धान गरेका एआईजी ज्ञवाली आफैँ तानिए छानबिनमा
• ‘आईजीपी बर्खास्त र आरजु पक्राउ’ गर्ने रविको योजनामा भागिदार सीआईबी प्रमुख ज्ञवाली गृहमन्त्रीको निसानामा
• आरजुलाई थुन्ने रविको हठले गठवन्धन ढल्यो, वुढानिलकण्ठमा शनिवार नै भएको थियो धरपकड
• सुन तस्करी प्रकरणमा पक्राउ परेका जिवन चलाउनेलाई सीआईबीले यसरी भगायो
• सुन तस्करीको जालोः सीआईबी प्रमुखले नै अनुशन्धानमा असहयोग र प्रमाण नष्ट गरेको खुलासा
• रविको पहिलो एक्सनमा सीआईबी प्रमुखः विभागिय कारवाहीको तयारी
• शरणार्थी प्रकरणमा बेचन झा र प्रतीक थापालाई पक्राउ गरेका डीआईजीको जिम्मेवारी खोसियो
• आईजीपी हटाउन हरसम्भव प्रयास गरेका रवि लामिछानेले ‘बा–बा’ को अगाडि घुँडा टेके